H ΣYΓKPITIKH ΓPAMMATOΛOΓIA

Πολύ πριν γίνει ακαδημαϊκός κλάδος στη χώρα μας, η Συγκριτική Γραμματολογία υπήρξε σαν τάση στην έρευνα περισσότερο και λιγότερο στη διδασκαλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ήδη ο Παλαμάς το 1902 χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο “συγκριτική φιλολογία”, προτείνοντας να μελετηθεί η νεοελληνική λογοτεχνία σε συσχετισμό με τις αντίστοιχές της δυτικοευρωπαϊκές. Ο Ξενόπουλος και ο Συκουτρής αναφέρθηκαν επίσης στην έννοια της σύγκρισης στη λογοτεχνία, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο. Αλλά είναι η λεγόμενη “γενιά του τριάντα” εκείνη που καθιέρωσε τον όρο και την επιστημονική χρήση του στην έρευνα της λογοτεχνίας μας. Οι εργασίες των Κ.Θ. Δημαρά και Εμμ. Κριαρά οριστικοποίησαν τη χρησιμότητα αυτού του εργαλείου έρευνας και αποτέλεσαν για τους επερχόμενους ένα σταθερό σημείο αφετηρίας και αναφοράς.

Η πρόθεσή μου δεν είναι να κάνω εδώ μια ιστορική μελέτη, ούτε καν μια επισκόπηση της ανάπτυξης του κλάδου στη χώρα μας. Περιορίζομαι να υποδείξω, στα στενά πλαίσια αυτού του προλόγου, ορισμένα βασικά σημεία της ελληνικής εκδοχής της συγκριτικής γραμματολογίας.

Η χώρα μας απέκτησε μόλις το 1987 την Ελληνική Εταιρεία Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας, μέσα στους σκοπούς της οποίας είναι και η ενίσχυση και η οργάνωση της έρευνας, της μελέτης και της διδασκαλίας της γενικής και συγκριτικής γραμματολογίας στην Ελλάδα. Η επιλογή του όρου “γραμματολογία” αντί του ήδη χρησιμοποιημένου, όπως είδαμε και θα δούμε, “φιλολογία”, δηλώνει, σύμφωνα με το καταστατικό της Εταιρείας, τη γενική και/ή συγκριτική μελέτη της ιστορίας της λογοτεχνίας, της θεωρίας της λογοτεχνίας και τη συγκριτική ερμηνεία και κριτική των λογοτεχνικών κειμένων. […]

Η νεοελληνική λογοτεχνία, τόσο από τη γεωγραφική θέση της χώρας μας όσο και από τη φύση των πολιτισμικών σχέσεών της με τη Δύση, αναπαράγεται αφομοιώνοντας διαρκώς ξένα στοιχεία. […] Η συγκριτική μέθοδος ανάγνωσης και ανάλυσής της είναι, για το λόγο αυτό, η μόνο που μπορεί να αποκαλύψει ακριβέστερα τόσο το πολιτισμικό όσο και το ιδεολογικό της στίγμα. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)